مشاهیر سُهرورد

1- علی سهروردی ( ابوالحسن علی بن مسلم سهروردی ) ریاضیدان و فقیه بوده و در نزد غزالی تلمّذ کرده ودر سال 533 هجری قمری در دمشق درگذشته اثرش در ریاضی عبارتست از المقدمة الکافیة فی اصول الجبر والمقابله و کتاب : مایعرف به قیاس من الامثله

د: مشاهیر سُهرورد

1- علی سهروردی ( ابوالحسن علی بن مسلم سهروردی ) ریاضیدان و فقیه بوده و در نزد غزالی تلمّذ کرده ودر سال 533 هجری قمری در دمشق درگذشته اثرش در ریاضی عبارتست از المقدمة الکافیة فی اصول الجبر والمقابله و کتاب : مایعرف به قیاس من الامثله

2- شیخ ابوالمکرم المبارک بن الحسن البغدادی شیخ المقرئین سهروردی  ( متوفی 550هـ . ق ) و اثرش : کتاب المصباح الزّاهر فی القراآت  العشرة البواهر جعبری .

3 - شیخ شهاب الدین یحیی ابن حبش  ابن امیرک سهروردی معروف به شیخ اشراق و شیخ شهید بنا به نقل از پیروان و شاگردان و شیخ مقتول در نظر قاتلان و حاسدان ، بنیانگذار فلسفه اشراق و صاحب کتاب معروف حکمة الاشراق (متولد 545 هـ. ق سهرورد و متوفی 587هـ .ق مدفن شهر حلب سوریه)

4- شیخ ابو حفض  شهاب الدین عمر ابن محمد سهروردی   (متوفی  :  632  هـ .  ق )    صاحب کتاب عوارف المعارف  ،  رشف النصایح  الایمانیّه  و کشف الفضائح  الیونانیّه   ،    اعلام التقی  ،    اعلام الهدی   ،  موسئس  فرقه وسلسله سهروردیّه   عارفی که مشرف الدّین سعدی شیرازی  واوحدین کرمانی  از او تبعیّت  کرده اند ‍‍.  

5-  ابو النجیب  ضیاء الدین عبد القا هـر ابن عبد الله  سهروردی  ( و. حدود 490 ـ  ف  .  563 هـ . ق )  صاحب خانقاهـی در بغداد بوده که بعد از وفاتش در آنجا دفن شده است .  از مریدان برادر ابو حامد امام محمد غزا لی ( احمد غز الی  صاحب کتاب سوانح العشاق) بوده . مصنفاتی  بسیار را به او نسبت داده اند که از جمله آنها می توان به کتاب   آداب المریدین  که به ترجمه  عمر شیرکان  وبه کوشش دکتر نجیب مایل هروی  در سال 1363 در تهران  به چاپ رسیده است . اشاره کرد .

6- عبدالله ابن شیخ ابو نجیب  (متوفی در سال 630 )

7- عبدالرحیم ابن عبدالقاهر ابونجیب ابن عبدالله ابن عمویه سهروردی الواعظ الصوفی  (متوفی به سال 560 ) 

8-   عبدالّطیف ابن عبدالقاهر ابن عبدالله ابن عمویه ابو محمد ابن شیخ ابو النجیب سهروردی ( متوفی به سال610 )

9- سکینه سهروردی بنت ابو نجیب سهروردی همسر قطب الدین الا بهری

10- عبد الله ابن شیخ ابو النجیب سهروردی (الشیخ ،المعروف و المقلب به "عمویه " )

11-  نوه پسری شیخ ابو النجیب سهروردی ( ام محمد راجیه سهروردی بنت عبدالله عتیقه ابو النجیب سهروردی )

12- آمنه سهروردی نوه ابو الغنائم رکن الدین سجاسی یا همان نبیره شیخ شهاب الدین عبدالقاهر ابونجیب سهروردی  وضمنا آمنه سهروردی دختر اوحدالدین کرمانی میباشد.

  13-     عبد الله ابن حسام الدین محمد سهروردی

14- ابوالعباس احمد سهروردی (الشیخ ،ابو العباس )  معاصر السروانی ،والسرکی ابو الحسین  وابو اسامة وغیرهم ، وکان من مشایخ ماة  الرابعة ، ومن المعروفین بالزهد و التقوی ، ومن الرجال السالکین ، جاور مکة  الی آخر عمره . (به نقل از کتاب : الفهرست لمشاهیر و علماء زنجان ، للمحقق المدقق : العلامه الشیخ موسی الزنجانی (ر ه)  رتبه و علق علیه : السید حسین الجعفری الزنجانی  ،انتشارات آل عبا (ع)  قم 1380 ص : 19 )

15- ام محمد راجیه بنت ابو النجیب سهروردی

16- ابو محمد عبد الرحمن شیخ ابو النجیب سهروردی

17- ابو المحمد عبدالله ابن عماد الدین سهروردی

18- جمال الدین عبد الرحمن ابن عماد الدین سهروردی

19- پیر محمد مقیم سهروردی (صاحب فتوای جنگ با مغولان )

20- یحیی ابن عماد الدین محمد ابن عمر سهروردی  

21- نجم الدین ابن عماد الدین محمد ابن عمر سهروردی

22- شیخ رضی الدین علی ابن یحیی ابن محمد سهروردی

23- شیخ محمد ابن عبد الله عمویه سهروردی

24- شیخ عماد الدین ابو الجعفر سهروردی

25-  مظفر بن القاسم بن علی السهروردی  ،  ( مظفر بن القاسم بن المظفر بن علی السهروردی )  ابو منصور بن ابی احمد  ولد بأربل  ونشاء با اموصل  وتفقه ببغداد علی ابی اسحاق شیرازی  ورجع الی الموصل ثم ولی قضاء سنجار علی  کبر سنه  وسکنها  وکان قد اضر ، سمع ابا نصر الزینبی  وابا اسحق  الشیرازی  وغیرها  . روی عنه ابن السمعانی مولده سبع و خمسین  واربعمائة  (457 هـ . ق : ) ولم اعلم تاریخ وفاته .  و قال شیخنا الذهبی  : توفّی تقریبا سنة ستّ و ثلاثین و خمساتئة ( 536 هـ . ق )   (  طبقات الشافیه ، ج 4 ، ص : 310 )  به نقل از کتاب  : شرح زندگانی دانشمندان  روات رجال لشگری  وکشوری استان زنجان  : ص . 442 )

1-                  26- رئیس الدین عبد الملک سهروردی  کدخدا ومشرف در بار سلجوقیان  بود که بعد از وفات امیر چاولی کد خدای امیر حاجب عبد الرحمان شد و آنگاه کد خدای خاصبگ می گردد.  آقای کریم نیرومند در کتاب  شرح  زندگانی دانشمندان  در باب رئیس الدین  می نویسد: رئیس الدین عبدالملک سهروردی کد خدای (پیشکار و نایب )امیر چاولی از امرای بزرگ سلطان طغرل بود . خط وفضل او جهان را نافهء خوش بوی (فی الخط والکتابة ) آمد فرق  میان او ودیگر اصحاب قلم بیش از آن  بود که میان قدم  وفرق . در معامله شناسی  وسخن گستری معامله او گرم بود . به خامه نقش بند او در می پاشند و قرقویی دور کتابت او سبقَت ، چین می نمود . و روشنی عبقری می آراست . بر در زنگان روز و شب به تماشا  وعشرت  مشغول ، از این بیت غافل که :   لا تا مننّ به لیل بت مغتبطا        ان ‌‌‌‌ الحوادث قد یطرقن اسحارا          عزالدین عبدولی آبه . ندیم او بود  وکد خدای ناصر الدین  اقش ، ندیم پیشه  وسبک روح ، طبل باز ، ظرافت او بر فلک می زدند . گزینه  سر سفط لطافت بود . رئیس الدین بی او نداستی نشستن  وبی او ندانستی خوردن .(   ر .ک : به صفحات 139 – 140  تاریخ الوزراء قمی . )    در مقام زنگان چاولی فصد کرد . ومبضع (نیشتر ) کارگر آمد  ودر گذشت لشکرها که در خدمت او بودند متفرق شدند .    در وزارت شمس الدین ابو النجیب در گزینی (541 – 547 هـ . ق )  اشراف دولت بر رئیس الدین عبدالملک سهروردی  تفویض گشت . او بعد از وفات چاولی ، کدخدای امیر حاجب عبد الرحمن شد  وبعد از حادثه امیر حاجب ، کد خدای (پیشکار ) خاصبک پسر یلنگری ، او را کلید ( خاصبک ، اخص الخواص  حضرت  وبر کشیده دولت سلطان مسعود بن محمد بود  ورتبت  ومکانتی یافت  که بالای آن متصور نباشد  ومرجع تمامت امورملجاءاعیان جمهور گشت . ر. ک: نسائم الا سحار من لطائم الاخبار ، صفحه 83و84 . ) آذر بایگان  وارانیه  می دانستند . بی مقرری ، وزارت این هر دو طرف ، بر وی مقرر میشد . چون برق بود که آن را به آتش زن ، حاجت نباشد  چون هدهد مثال بر سر زده بود  آن چنان شخصی کافی ، کاردان ، نشایستی  مه بر عطله بودی ، خروس بی عرف نیکو باشد ماه اگر بر زمین بودی چنان نیکو نبودی که بر آسمان . او از بنی عجل بود  ، از اعقاب حنظله که روز " ذی قار " به مقطع الوضین ملقب شد ، بر ضمایر رئوس آذر بایگان  وارانیه واقف بود . عالم و فاضل  ونیکو خط  و پسر کافی ابو الفتح سهروردی بود . قبیله او را در سهرورد  موصلیان خوانند . ...

رئیس الدین عبد الملک در گذشت . ( در گذشت رئس الدین در عهد ساطان مسعود بن محمد {529 – 547 } ، در وزارت ابو النجیب در گزینی {541- 547 } بوده است . )  منصب اشراف به کمال الدین  وصدر 1السلام  ابو شجاع زنگانی تفویض شد .   ( به نقل از کتاب :  شرح زندگانی دانشمندان  روات رجال لشکری و کشوری استان زنجان   ،زنجان  ‍.  انتشارات عود . چاپ اول  1385 . صص : 608-610 )

27- ابولفتح سهروردی   ،  که بنا به نقل از کتاب تاریخ الوزراء در دوره سلجوقی ، پسری داشته که عالم وفاضل ونیکو خط بوده . این بیت مطلع قصیده غرا ،از آن کافی ابو لفتح سهروردی ‍. پدر رئیس الدین ، است . شعر :  خلیلی عود البان عادر  طیبا   ومن فوقه القمری قام خطیبا  (ر. ک:  تاریخ الوزراء ، قمی ، ص : 161 .)

28ـ عزالدین سهروردی  (متوفی :710هـ. ق )  که بنا به نقل کتاب تلخیص مجمع آلاداب  ابن فوطی  در ص : 241 ج: 1 )  که او از موطن خویش سهرورد به بغداد آمد و بر حسب شرط واقف شیخ رباط سعاده بغداد  گردیده  تا اینکه رباط مزبور  رااز او گرفتند  وهمراه  با آمدن هلاکو استمداد کرد  تا رباط  وموقوفات  آن را دوباره  به  وی  باز گردانند ‍.

29- عماد الدین سهروردی  (متوفی :سال 653 )  که به نقل کتاب تاریخ خانقاه در ایران  ص 363 .  بین او وشیخ اوحدالدین کرمانی  بر سر پرستی رباط مرزبانیه بغداد در گیر یهایی داشتند  ولذا کتاب  تاریخ خانقاه در ایران  ، در این باره می نویسد : بین اوحدالدین کرمانی (متوفی سال 635 )  برای سرپرستی رباط مرزبانیه بغ7داد  در گیری پیش می آید .

30- کمال الدین سهروردی  (متوفی  سال 750 )  که کتاب مجمع الاآداب ابن فوطی در ص:130  وبه نقل از کتاب تاریخ خانقاه در ایران  ص:373 .   از کمال الدین سهروردی در دوره ایلخانی نام  می  برند  ودر این باره می نویسند که :کمال الدین سهروردی  در رباط شهاب الدین سهروردی مردم  ومریدان  را موعظه میکند .

31- محی الدین عبدالقاهر سهروردی  ،    که کتاب تلخیص مجمع الاآداب  ابن فوطی در صفحات 716 و813 جلد 4 خود  از محی الدین عبدالقاهر سهروردی  نام می برد  که در دوره ایلخانی  مورد حمایت خواجه نصیر الدین طوسی بوده است  .

32- احمد سهروردی ، (شمس الدین احمد بن یحیی بن محمد بن عمر بن محمد سهروردی  {متوفی :654 -  741 ق/1256-  1340 م } ، خوشنویس وموسیقی دان نامور ایرانی ، وی در بغداد زاده شد  حافظ قرآن ومقامات حریری بوده  وسرانجام در کنار قبر نیای پدرش شهاب الدین عمر سهروردی  در بغداد  به خاک سپرده شد . (بنا به نقل از کتاب : دایرت المعارف بزرگ اسلامی ج هفتم    تهران موءسسه فرهنگی انتشاراتی حیان چ اول 1375  ص 59 )  و بعلاوه منابع دیگر تاریخی هم در این دوره از احمد سهروردی  خطاط  نام می برند که در زمان حمله هلاکو به بغداد از خطاطان مشهورخط نسخ ایرانی بوده ودر صفحات مختلف کتابهای احوال  وآثار خوسنویسان  مهدی بیانی  واز جمله  در ص 1024 همین کتاب  ونیز کتابهای حبیب السیر   و پیدایش ئ سیر تحول هنر خط سیاوش ثانی  وغیره  به او اشاره کرده اند .

 14- شمس الدین امام محمد سهروردی  ، ( که کتاب حبیب السیر  چاپ خیام  ج3  ص 17  بنا به نقل از کتاب :لغت نامه دهخدا  ،چاپ اول از دوره جدید 1373 هـ . ش .،  ج 9 ص 1276 ستون سوم )  از او نام می برد . که به نقل حکمت های گوناگون ومختلفی از انبیاء پرداخته است . وآقای کریم نیرومند (محقق) در کتاب شرح زندگانی دانشمندان روات رجال لشگری و کشوری استان زنجان {ذزنگان} چاپ انتشارات عود زنجان  1385  ص : 356  در این باره مینویسند که :   امام محمد سهروردی  ،موءلف تاریخ حکماست  وآدم و شیث و ادریس علیهم السلام را داخل اهل حکمت داشته  وافتتاح به ذکر ایشان فرموده است .   باید گفت این شخص باید همان محمد سهروردی از طرفداران وبه قول بعضی ها از شاگردان شیخ اشراق بوده است .

33- شمس الدین سهروردی خطاط

34-عمرابن عبد الله ابن عمویه سهروردی  

35-علی ابن احمد قراقوشی خطاط  ونویسنده خط نستعلیق  در سال 882 هـ.ق 

36- محمد هادی ابن محمد تقی ابن حیدر ابن فیاض سهروردی  نویسنده خط نسخ مقیم شیراز

37- علی ابن یحیی ابن شیخ محمد قاضی السهروردی

38-وجیه الدین القاضی عمر ابن محمد ابن عبدالله سهروردی

39- ناصر علی سهروردی ،  که از شعرای نیمه دوم قرن یازدهم بوده است

40- شیخ ابو احمد عمر بن عبد الله سهروردی ،  به نقل از کتاب  : کشف الظنون ، ستون 451  و قرآن مجید ، ترجمه وتفسیر عماد زاده ، مقدمه جلد اول ، چاپ 1386 هـ .ق . ص : 113، شماره 912 )  صاحب کتابی در تفسیر قرآن میباشد . ( ر. ک : به کتاب : شرح زندگانی دانشمندان استان زنجان  . ص : 361 )

41- شهاب الدین عبدالمحمود ابن عبدالرحمن سهروردی ،  وفیها محتشم العراق ، القدرة  ، شهاب الدین عبد المحمود ابن عبد الرحمن بن ابی جعفر محمد بن الشیخ شهاب الدین عمر السهروردی  وخلف نعمة جزیله  وکان عالما ، واعظا ، حدث عن جده ابی جعفر  متوفی  714 ه. ق { ر. ک: شذرات الذهب ، ج6 ، ص : 34 }   روز دوشنبه هفدهم جمائی الآخر 708 ایلچی  به بغداد رسید  وشیخ شهاب الدین سهروردی را با چند نفر نوکر ، چون جمال الدین مغولی  ودیگران  به تهمت  اتفاق  با مصریان بگرفتند  وبه اردو  حاضر کردند .    روز دوشنبه دوم ذی القعده بعد از یارغو  واظهار  بینت دروغ ، به رحمت  وعاطفت  مخصوص گشتند . {  ر. ک: تاریخ اولجایتو  تالیف  ابو القاسم کاشانی ، ص: 84 }    در 690 هـ. ق . که به علت نباریدن باران در بغداد عز الدین بن محمود زنجانی { قاضی القضاة } همراه با مردم  وخطیب جامع حنفیه به مصلی  در بیرون دیوار شهر بغداد رفتند ،  شیخ شهاب الدین عبد المحمود السهروردی نماز استسقا را خواند  از آسمان  باران زیادی بارید  وسه روز ادامه داشت . { ر. ک: الحوادث الجامعه . ص: 468 }    به نقل از کتاب : شرح زندگانی دانشمندان استان زنجان : 358

42-شا ه عیسی جند الله بن محمدقاسم بن محمد یوسف بن رکن الدین سهروردی   (متوفی:1001 هـ.ق.)درعرفان صاحب کتابی بنام:حواس خمسه بوده که مربوط به سرگذشت چند تن از عارفان میباشد .(بنا به نقل از کتاب : شرح زندگانی دانشمندان :ص:354 )

43-احمد بن فیروزان ابو نصر سهروردی  : از روایان  قرن پنجم . (متوفی: 472 هـ. ق )

44-  محمد طاهر  الصدیقی السهروردی  ، جامع السیر – ترکی لمحمد طاهر الصدیقی السهروردی   من اعیان القرن العاشر الفه  لبعض ولادة بغداد .  و رتب علی مقدمة و ستة ذخائر  و خاتمة . ( ر. ک : کشف الظنون ، ج1  ،ص 541 ) ( به نقل از کتاب : شرح زندگانی دانشمندان استان زنجان   ص: 434 )

45- محمد صالح سهروردی ،   اب الا لباب : لمحمد صالح السهروردی جزوان فی مجلد متسلسل الارقام طبع  فی بغداد 1351 هـ . ق . 1933 / م . (  ر. ک: الاعلام ،جزء دهم ص3387 . (قسمت مصادر  ومراجع کتاب )   به نقل ازکتاب : شرح زندگانی دانشمندان استان زنجان    ص : 434    

بزرگان خاندان سهروردی که به عالم انسانیت و علم ومعرفت خدمت کرده اند بسیارند . چه در روزهای گذشته و چه در ایام جدید  ، فرزندان سهرورد پیوسته در جمع شریفترین وپرهیزگارترین مسلمانان بشمار آمدند . و از سر صدق و صفا به عالم انسانیت احسان کرده اند .  ونام سهرورد ، این شهر میان همدان  و زنگان ( زنجان ) که اکنون  فراموش وناپدید شده ع به علت کارهای خیر و اعمال نیک ایشان حشمت و جلال ابدی یافته است . (  بنابه نقل از کتاب شرح زندگانی دانشمندان ، روّات ، رجال لشگری وکشوری استان زنجان ، چاپ وانتشارات عود ، زنجان چ اول 1385 صفحات 155- 157 ) .  از جمله این افرادی که مقیم سهرورد نبوده اما رگه واصالت واقعی شان را که از سهرورد است با  سیر اقوال و منش زندگی شان در حرکات وسکناتشان حفظ کرده اند عبارتند از :

1- علامه عبدالله مامون سهروردی   ، پسر دوم عبیدالله سهروردی  ومقبول النساء بیگم . بسال 1882 /م . = 1300 هـ . ق . در " داکای " هندوستان  متولد  گشت  ودر ابتدا فارغ التحصیل عربی  وانگلیسی شد . مانند پدر در فارسی وعربی متبحر بود .  عبدالله دکتر در حقوق ، دکتر در فلسفه ، دکتر در ادبیات  وریس دانشکده مجیدیه بود : در سیزدهم ژانویه 1935 در 53 سالگی به رحمت ایزدی پیوست .  بنابه نقل از کتاب : شرح زندگانی دانشمندان استان زنجان : صص : 400-401 )

2-  مولانا عبیدالله سهروردی  ،مشهور به بحر العلوم   که مهاجر به ایالت بنگال هندوستان  بوده  وبه همین دلیل  در ایالت بنگال هندوستان  هنوز نام شهرسهرورد به خاطر این خاندان  وفرقه دراویش سهروردیه مشهور است  ولذا کتاب تاریخ فلسفه در اسلام  دکتر زرین کوب  در ص: 503  از فرقه سهروردیه  هند نام  می برد  ویا دکتر عبد الحسین نوایی  در ص:100 کتاب ایران وجهان خود از آن نام می برد . در ایة الادب فی لسان العرب . این مرد بزرگ  در راه تعلیم  وتربیت  خدمت بسیار کرد  واز این گذشته  شاعری  با  ذوق  نیز  بود   ودیوان اشعار فارسی اش  در کلکته به سال 1358 هـ .  ق . منتشر گشت . تلخص او "عبیدی " است  وبیشتر به آن معروفست . چنانکه گفته شد اجدادش از سهرورد بودند  واو خود در بیت زیر  به این نکته اشاره می کند :    نژادم گل زمین سهروردست   // اگرچه هند آمدبوم مسکن                                                                                                                      

3-پرفسورحاج سرحسان سهروردی ، پسرسوم بحرالعلوم عبیدالله سهروردی  بود. ماهر در جراحی و    دکتری طب ونخستین نایب رئیس مسلمان دانشگاه کلکته بود.(1930-1934 /م1349-1353 هـ.ق)

سرحسان عضو هیئت مدیره انجمن دانشگاههای امپراطوری انگلیس عضو شورای انجمن شاهی اسیا و عضو هیئت مدیره مدرسه علوم شرقی دانشگاه لندن و ریئس اداره موقوفات مسجد لندن ومسجد ووکنینگ ومسجد نظامیه لندن  وریئس  اداره موقوفات خاص کفن ودفن اموات مسلمانان فقیر میباشدونیز منشی کل امورمسجد جامع لندن است که ریاستش را جناب سفیر کبیر مصر بعهده دارد . مسجد لندن و انجمن تمدن اسلامی واقع در خانه های شماره 446 – 450 " کومر شل رود لندن " به مساعی وی در 1941 ( 1360 هـ .ق .) بنا شد 

تحقیق و پژوهش : فرض الله عبدی سهروردی(دانشجوی حقوق)

با همکاری:  شیخ اسحاق محمدی ( روحانی محترم سهرورد )